Poruszanie się po Górnym Śląsku jako terenie spornym między Polską a Niemcami nie było proste. Nadzór nad przemieszczaniem ludności sprawowała Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa, która wprowadziła paszporty uprawniające do pobytu na Górnym Śląsku.
Wiz, czyli pisemnego pozwolenia na wjazd, udzielały francuskie przedstawicielstwa dyplomatyczne w Polsce, Niemczech oraz Czechosłowacji. Zdobycie paszportu i wizy nie było jedynym wymogiem wobec przyjeżdżających. Dodatkowo osoby te musiały w ciągu trzech dni potwierdzić swój pobyt u specjalnie wyznaczonych kontrolerów. Jedynie obywatele Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch, jako państw tworzących tymczasową administrację na Górnym Śląsku, zwolnieni byli z obowiązku posiadania wizy i meldowania się.
Złamanie przepisów groziło karą pieniężną w wysokości 1500 marek niemieckich lub nawet rocznym więzieniem. 7 marca 1921 roku, z powodu zbliżającego się plebiscytu, Międzysojusznicza Komisja mocno zaostrzyła przepisy dotyczące wjazdu na Górny Śląsk. Od tej pory prawo wjazdu miały tylko osoby uprawnione do głosowania. Wszyscy inni, z wyjątkiem obywateli brytyjskich, francuskich i włoskich, musieli uzyskać specjalne pozwolenia.
Paszporty plebiscytowe były jednostronicowymi dokumentami opatrzonymi napisami w językach francuskim, polskim oraz niemieckim. Poza personaliami zawierały zdjęcie i elementy rysopisu, takie jak wzrost, kolor oczu i znaki szczególne.
Jan Sasor
Na zdjęciach dwa paszporty plebiscytowe ze zbiorów Muzeum Śląskiego
Cykl Tamten rok, dwudziesty pierwszy… przybliża codzienność, przełomowe wydarzenia i ludzi tamtych czasów. Przypomnimy je w serii krótkich artykułów, ilustrowanych fotografiami oraz wizerunkami eksponatów ze zbiorów Muzeum Śląskiego. Artykuły będą pojawiały się regularnie, w czwartki, przez cały rok. Cyklowi towarzyszyć będzie pięć edycji konkursu. Aby wziąć w nich udział, trzeba będzie odpowiedzieć na pytania odnoszące się do historii publikowanych w jego ramach. Dla osób, które otrzymają największą liczbę punktów, przygotowaliśmy nagrody. Formularz konkursowy będzie publikowany na stronie muzeum wraz z ostatnim artykułem każdej edycji.
