Janina, Henryk, Anna. Ludzie i porcelana

14 sierpnia, 2024
Kategoria: Wystawy, Wystawy czasowe

„Piękne przedmioty są efektem pracy całego zespołu”

Wystawa Janina, Henryk, Anna. Ludzie i porcelana jest próbą opowiedzenia, przy pomocy dwóch ogniw – porcelany i wypowiedzi byłych pracowników fabryki, o Zakładach Porcelany „Bogucice” w Katowicach jako miejscu łączącym historię przemysłu z pięknem sztuki użytkowej. Chcąc przybliżyć odbiorcom cykl produkcyjny w fabryce, staraliśmy się podkreślić wieloetapowość produkcji i zespołowość, pokazać ludzkie oblicze fabryki i przemysłu ceramicznego, wysunąć tym razem na pierwszy plan człowieka, a nie sam materiał, jakim jest porcelana.

Wypowiedzi byłych pracowników zakładu nacechowane są emocjami, wypływa z nich nostalgia, chociaż wielokrotnie podkreślano ciężkie warunki i fizyczny charakter pracy. Wśród opowieści o czynnościach i nabywaniu umiejętności, które pozwalały na wytworzenie podziwianej dzisiaj porcelany, są także wspomnienia na temat codziennych sytuacji. Oddaliśmy głos pracownikom, ponieważ nikt tak jak oni nie zna tej fabryki – byli jej częścią, a jej pierwiastek pozostał w nich do dziś.

Porcelana pochodząca z bogucickiej fabryki znajduje się w muzealnych i prywatnych kolekcjach, choć jest także używana w codziennym życiu. Z jednej strony budzi nostalgiczne wspomnienia o minionych czasach, z drugiej jest powszechnym elementem rutyny każdego dnia. Ekspozycja pokazuje przekrojowo asortyment produkowany na przestrzeni ponad czterdziestu lat. W prezentowanych obiektach widać zmieniającą się modę i indywidualne podejście projektantów do opracowywania różnych zagadnień.

Zakłady Porcelany „Bogucice” w Katowicach zostały powołane pod tą nazwą w 1950 roku, na terenie byłej Fabryki Porcelany „Giesche”, i prosperowały do 1993 roku. W początkowym etapie poszukiwano optymalnych rozwiązań – produkowano zarówno porcelanę elektrotechniczną, jak i stołową. Dosyć szybko zaniechano wytwarzania elementów elektrotechnicznych, a obok garniturów i serwisów pojawiła się galanteria. Podjęto także współpracę z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego, a w 1957 roku utworzono tzw. komórkę wzorcującą, tym samym zaczęto wypuszczać na rynek oryginalne projekty powstałe w bogucickim zakładzie.

Na ekspozycji prezentujemy serwisy stołowe, garnitury do mokki, kawy białej i herbaty, cały przekrój wazonów oraz galanterii. Nie mogło też zabraknąć figurek – małych form rzeźbiarskich.

Wystawa jest okazją, aby w jednym miejscu zobaczyć zarówno ikoniczne już dziś fasony garniturów Epos i Luna, jak i te mniej znane – Janinę i Roxanę. Są też oczywiście naczynia z najdłużej produkowanego w fabryce fasonu Maria Teresa. Wśród figurek pięknie prezentują się: Dziewczyna z gitarą, Pierwszy bal czy Kobieta z szalem.

Mamy nadzieję, że wystawa nie tylko umożliwi zapoznanie się z historią Zakładów Porcelany „Bogucice” z wielu perspektyw, ale także skłoni do refleksji nad znaczeniem człowieka w fabrycznej machinie i siłą zespołowego tworzenia. Porcelana, która towarzyszy nam na co dzień, jest wynikiem pracy wielu osób, choć złożoność produkcji nie jest widoczna w każdym obiekcie na pierwszy rzut oka.

Na wystawie znalazły się obiekty ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach, Muzeum w Gliwicach, Muzeum Historii Katowic w Katowicach, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu oraz obiekty z kolekcji prywatnych.

6.09.2024 – 12.01.2025
Muzeum Śląskie w Katowicach / Spichlerz
Kuratorzy: Magdalena Niziołek, Bogdan Kosak
Partnerzy wystawy: Muzeum w Gliwicach, Porcelana Bogucice
Patronat medialny: Szkło i ceramika

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE WYSTAWIE:

13.09.2024 / piątek / godz. 17.30 – oprowadzanie kuratorskie
26.09.2024 /czwartek / godz. 10.00 – zwiedzanie fabryki w Bogucicach
24.10.2024 /czwartek / godz. 10.00 – zwiedzanie fabryki w Bogucicach
24.10.2024 / czwartek / godz. 17.30 – oprowadzanie kuratorskie
26.10.2024 / sobota / godz. 11.00 – warsztaty rodzinne „W malarni”

Spotkanie odbędzie się na wystawie czasowej „Janina, Henryk, Anna – ludzie i porcelana. Zakłady Porcelany Bogucice”. Zwiedzając wystawę dowiemy się jak ważna była w zakładzie tworzenia wyrobów porcelanowych praca całego, dobrze zgranego zespołu. Najdokładniej przyjrzymy się jednak działaniom tytułowej malarni. Jaką cześć pracy w niej wykonywano? Spotkanie zakończy działanie plastyczne.

9.11.2024 / sobota / godz. 10.30 – „Rzemiosło fabryczne” warsztaty dla dorosłych w Modelarni Ceramicznej KOSAK w Cieszynie

Pokaz produkcji porcelany w „mikro fabryce” z możliwością udziału w wybranym etapie procesu technologicznego. Wydarzenie poza siedzibą MŚK, dojazd uczestników we własnym zakresie.

9.11.2024 / sobota / godz. 11.00 – warsztaty rodzinne „W malarni” w ramach cyklu „Sztuka na start”

17.11.2024 / niedziela / godz. 11.00 – Warsztaty „Ckliwie na szkliwie” dr hab. prof. ASP Anny Kmity

Talerze okolicznościowe to unikatowa i luksusowa pamiątka. Każda fabryka porcelany ma bogatą kolekcję masowych oraz tych bardzo jednostkowych wzorów, przygotowywanych jako upamiętnienie ważnych wydarzeń i świąt, jubileuszów rodzinnych, wspomnień ślubu, jako dar dla bliskiej sercu osoby. Składał się z charakterystycznego, często indywidualnie wykonywanego napisu, wzoru malowanego ręcznie na każdym egzemplarzu, lub grafiki nanoszonej za pomocą kalkomanii (sitodruku). W ramach warsztatów będzie można wykonać własny talerz okolicznościowy.

Warsztaty poprowadzi Anna Kmita, wykładowczyni ASP, autorka projektu Ckliwie na Szkliwie. Projekt jest połączeniem dokumentacji istniejących elementów wzornictwa z próbą ożywienia odchodzącej tradycji powstawania talerzy okolicznościowych. Przywraca tradycję wykonywania i zdobienia unikatowych talerzy, towarzyszących życiu ludzi.

Cały proces składa się z opracowania osobistej opowieści, podczas których powstaje charakterystyczna mapa wyobrażeniowa, zestawiania graficznych dekorów kalkomanii – na zasadzie dowolnej personalizacji, aż do finalnego efektu projektu – unikatowego talerza pamiątkowego.

Projekt „Ckliwie na szkliwie Nowa ceramika okolicznościowa – twórcza inspiracja tradycją przemysłową Śląska” otrzymał w 2022 roku Stypendium MKiDN.

28.11.2024 / czwartek / godz. 11.00 – warsztaty „W malarni” w ramach Muzealnego Uniwersytetu Seniora

Tworząc wystawę, kuratorka chciała podkreślić jak ważna była w zakładzie tworzenia wyrobów porcelanowych praca całego, dobrze zgranego zespołu. Podczas spotkania przyjrzymy się jednak działaniom tylko tytułowej malarni. Jaką cześć pracy w niej wykonywano? Po wprowadzeniu na wystawie, przejdziemy do drugiej, praktycznej części spotkania- zdobienia porcelany.

29.11.2024 / piątek / godz. 17.00 – wykład dr. Michała Burdzińskiego „Estetyka secesji i art déco: wokół porcelany pierwszej połowy XX wieku”

Pamiętne czasy Alfonsa Muchy i Gustava Klimta oraz Tamary Łempickiej i Zofii Stryjeńskiej wywarły ogromny wpływ na rozwój architektury, plastyki i sztuk użytkowych. Sztandarowe, ale też nieznane przykłady realizacji dwóch programów estetycznych modernizmu złożą się na wielowątkową opowieść o tym, co stanowi o autentycznym smaku oraz o rzemieślniczym kunszcie artystów tudzież rzemieślników, i co słusznie cieszy się wciąż wielkim zainteresowaniem.

30.11.2024 / sobota / godz. 11.00 – warsztat dla dorosłych prowadzony przez ceramików z ZAKWAS STUDIO

Jak wyglądała praca w fabryce porcelany? Czy masa przed wypałem również jest śnieżnobiała? Dlaczego ręczne sposoby zdobienia zanikają a jednocześnie wciąż zyskują na wartości? Wszystkimi odpowidziemy w formie praktycznej podzielimy się z Wam w ramach przekrojowego warsztatu poświęconego pracy z porcelaną.

12.12.2024 / czwartek / godz. 11.00 – Oprowadzanie po wystawie w ramach Muzealnego Uniwersytetu Seniora

Oprowadzanie po wystawie „Janina, Henryk, Anna. Ludzie i porcelana” będzie próbą opowiedzenia o fabryce jako złożonym organizmie, gdzie każdy pracownik jest tak samo ważny. Praca jednej osoby miała realny wpływ na pracę kolejnej. Drugim ważnym elementem tej wystawy jest oczywiście porcelana – podczas spotkania będzie można usłyszeć o poszczególnych projektach, zmieniających się modach i stylach.