Projekt wystawienniczy Poza Edenem zrodził się z myślą o prezentacji zespołu dzieł pozyskanych do kolekcji muzeum w grudniu 2018 roku. Pierwotnie składały się one na Śląską Kolekcję Sztuki Współczesnej, która poniekąd definiowała byt Fundacji dla Śląska, założonej w Katowicach w 2001 roku. Wieloletnia działalność fundacji pozwoliła zgromadzić prace zarówno twórców dojrzałych, znanych i cenionych, jak i autorów młodych, utalentowanych, dopiero rozpoczynających karierę artystyczną. Wystawa pozwala ujrzeć bogactwo i poziom jednej z największych na Śląsku kolekcji sztuki współczesnej, dającej się zaliczyć do przeglądów reprezentatywnych w skali ogólnokrajowej. Ze względu na ograniczoną przestrzeń ekspozycji stałych większość prac pokazywana jest po raz pierwszy.

Malarstwo, fotografia, grafika, rzeźba, wideo-art i instalacje stanowią o dużej inwencji i swobodzie formalnej dwóch pokoleń polskich twórców. W swoich pokładach tematycznych i estetycznych jest to sztuka intelektualna i sensualna zarazem, różnorodna treściowo i wizualnie. Sporo w niej niezgody, sprzeciwu, jawnego lub zeufemizowanego krzyku, a także innych stanów i postaw, określających człowieka w dobie transformacji ustrojowych i obyczajowych.

W sztuce krytycznej, która nadaje ton prezentacji ponad stu prac, nie ostały się ani piękne wzgórza, ani natchnione ptaki, ani krzepiące słońce. Odwrotnie: wyziera z niej ciemne, pogmatwane, nieokiełznane oblicze realności „tu i teraz”, najczęściej zupełnie obcej biblijnemu Edenowi. Jeżeli „ogród rozkoszy niebiańskich” trwa naprawdę, choćby najdalej stąd, jest z perspektywy obywatela ziemskiego globu rajem utraconym lub niedosięgłym. Życie poza Edenem oznacza śmiertelność, doświadczanie wiedzy i niewiedzy, dobra i zła, chwilowej euforii oraz bólu i cierpienia, a także tęsknotę za optimum, sprawiedliwością, harmonią.

Struktura wystawy zasadza się na ośmiu sekcjach problemowych: STUDIUM ZNAKU, PERCEPCJA HORYZONTU, MASZYNERIA MOCY, WĄTŁY STEREOTYP, TRAKTAT O JEDZENIU I PICIU, UBARWIANIE SZTAMPY, TYKOT PAMIĘCI i ODCIELEŚNIANIE.

Na wystawie prezentowane są prace takich artystów jak: Judyta Bernaś, Urszula Broll, Stanisław Dróżdż, Zbylut Grzywacz, Władysław Hasior, Zbigniew Libera, Natalia LL, Grupa Luxus, Lech Majewski, Grupa Monstfur, Igor Neubauer, Józef Robakowski, Jerzy Rosołowicz, Zofia Rydet, Tomasz Struk, Andrzej Szczepaniec, Grzegorz Sztwiertnia, Jan Tarasin, Jerzy Truszkowski, Andrzej Urbanowicz, Ryszard Winiarski oraz wielu innych.

Kuratorzy: Joanna Szeligowska-Farquhar, dr Michał Burdziński

styczeń 2022 – grudzień 2024

Muzeum Śląskie w Katowicach

ul. T. Dobrowolskiego 1