Triennale Grafiki Polskiej (TGP) jest obecnie najbardziej prestiżową polską imprezą graficzną o charakterze konkursowym, rozpoznawalną i śledzoną także przez zagraniczne środowiska graficzne. Genezą przedsięwzięcia była Międzynarodowa Wystawa Grafiki „Intergrafia”, prezentowana od roku 1972 przez komisarza Ferdynanda Szypułę w Biurze Wystaw Artystycznych w Katowicach aż do późnych lat 80. W formule trzyletniej, towarzyszącej krakowskiemu Międzynarodowemu Triennale Grafiki, przegląd funkcjonuje od roku 1991, kiedy to odbyła się jego pierwsza edycja, z komisarzem wystawy Stanisławem Kluską. W obecnej, 12. już edycji wydarzenia, Komisarzem Konkursu jest dr hab. Marcin Hajewski, prof. ASP.

Od 2015 Wystawa Główna Triennale odbywa się w Muzeum Śląskim, a samodzielnym organizatorem części konkursowej stała się Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.

Celem Triennale jest rozwijanie inwencji, twórczej kreatywności i aktywności absolwentów wyższych uczelni artystycznych oraz profesjonalnych twórców wykorzystujących graficzny warsztat w swojej twórczości artystycznej. Robimy to poprzez stworzenie płaszczyzny do konfrontacji postaw twórczych oraz poprzez analizę aktualnych nurtów i tendencji w tej dyscyplinie sztuk wizualnych. Prezentujemy i promujemy różnorodne możliwości warsztatowej sztuki graficznej, poczynając od tradycyjnych technik metalowych, litografii, linorytu, serigrafii, poprzez techniki mieszane, aż po techniki cyfrowe, a także intermedia i działania interdyscyplinarne. Konkurs pozwala na pełne spektrum artykulacji w tym obszarze oraz poznanie nowych zjawisk poprzez wspieranie młodych adeptów sztuk wizualnych w kształtowaniu własnej osobowości artystycznej. W obecnej edycji Triennale obejrzeć będziemy mogli prace polskiego środowiska graficznego powstałe w latach 2021-2024. Wybranym spośród nich Jury Nagród (składające się z artystów z Kanady, Niemiec, Japonii, Finlandii, Litwy i Polski) przyzna nagrody ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Marszałka Województwa Śląskiego, Prezydenta MIasta Katowice, rektorów polskich akademii sztuk pięknych oraz prywatnych sponsorów o łącznej wartości ponad 60 tys. PLN. Wystawie Głównej, stanowiącej jeden z punktów programu obchodów Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024, towarzyszyć będą liczne wydarzenia dodatkowe, mające na celu przybliżenie mieszkańcom naszego regionu piękna i magii warsztatu graficznego, tajników powstawania odbitek oraz trudnego kunsztu tworzenia ich matryc.

Dynamika przemian zachodzących w otaczającym nas świecie stanowi coraz większe wyzwanie dla osób twórczych. Część z nich funkcjonuje w intermedialnej symbiozie pomiędzy technologicznymi innowacjami, a dziedzictwem kulturowym. Inni konsekwentnie wykorzystują oswojone metody artystyczne z zaangażowaniem analizując współczesne zjawiska. Niezależnie od indywidualnych strategii twórczych, wszystkie przejawy działalności artystycznej mają potencjał do przeobrażenia się w ważne narzędzia kształtujące rzeczywistość i wpływające na jej ogólny rozwój. 

Inspiracją powyższych stwierdzeń jest opinia wyrażona przez badaczkę Françoise Barré-Sinoussi uhonorowaną w 2008 roku Nagrodą Nobla w dziedzinie nauk medycznych. Podczas jednej z oficjalnych rozmów zwróciła ona uwagę na istotę naukowej twórczości, której genezę stanowi ogólnoludzkie dobro: We are not making science for science. We are making science for the benefit of humanity.

I chociaż przytoczony powyżej cytat stanowi wypowiedź osoby niezwiązanej bezpośrednio ze sztuką, można odnieść go do procesów zachodzących w polu artystyczno-badawczym. Stawianie coraz śmielszych hipotez, poszukiwanie rozwiązań poprzez eksperyment i niezmiennie dążenie do progresu w obrębie swojej dziedziny to zaledwie kilka mechanizmów obecnych zarówno w nauce, jak i większości dziedzin sztuki. Grafika artystyczna nie jest tu wyjątkiem.

Rok 2024 jest dla Katowic – stolicy Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii – czasem szczególnym, podczas którego nauka będzie przybierać różne oblicza. Kolejna, już 12. edycja Triennale Grafiki Polskiej odbywa się w ramach Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024. 

Dlatego też ścieżki tematyczne wspólnie określone przez organizatorów wszystkich wydarzeń, zawarte w terminach: klimat i środowisko, zdrowie i jakość życia, przemysły przyszłości, innowacje społeczne, dziedzictwo przemysłowe i kulturowe oraz kreacja i krytyka – mogą stać się sugestią artystycznych poszukiwań uczestników TGP. Nawet jeśli nie mamy przekonania o indywidualnym i pozytywnym wpływie na globalne transformacje, warto wierzyć, że nasza kreatywność pomoże w kształtowaniu matryc wspólnych odpowiedzialności. 

Marcin Białas
Kurator Wystawy Głównej 12. TGP

• 26.10.2024 – 2.03.2025
• Muzeum Śląskie w Katowicach / Łaźnia
• Kurator: Marcin Białas