W ramach projektu „Przebudowa i adaptacja zabytkowego budynku dawnej łaźni Gwarek na magazyn studyjny Muzeum Śląskiego w Katowicach” zaplanowano szeroki program kulturalny w budynkach łaźni i warsztatu wiertaczy oraz w i ich otoczeniu, zarówno w trakcie realizacji projektu jak i w okresie trwałości. Będą realizowane działania podejmujące tematy różnorodności kulturowej, integracji osób wykluczonych społecznie czy udziału osób niepełnosprawnych w społeczeństwie. Wśród działań znajdą się unikatowe koncerty w przestrzeniach industrialnych, wystawy opowiadające o dziedzictwie kulturowym Górnego Śląska, spotkania, prelekcje oraz dyskusje. Nie zabraknie wydarzeń, które zachwycą dorosłych, młodzież jak i dzieci.
As part of the project, an extensive cultural programme has also been planned in the bathhouse and drillers workshop buildings as well as inside and around the adjacent premises, both during the project implementation and afterwards. There will be carried out activities on the topics of cultural diversity, the integration of socially excluded people or the social participation of people with disabilities. The activities will include unique concerts in industrial spaces, exhibitions about the cultural heritage of Upper Silesia, meetings, lectures and discussions. There will be events that will delight adults, teenagers and children.
Gra terenowa „Na tropie kopalni”, mapping „Śląsk wspólna sprawa” ukazujący kluczowe dla historii Górnego Śląska i Polski wydarzenia sprzed 100 lat, konkursy z atrakcyjnymi nagrodami, kiermasz wydawnictw. To tylko nieliczne propozycje „Weekendu w Muzeum Śląskim” organizowanego w dniach 15–16 maja 2021 z okazji Międzynarodowego Dnia Muzeów.
Międzynarodowy Dzień Muzeów to dobra okazja, by przypomnieć sobie, jak cenne zbiory mamy na wyciągnięcie ręki lub skorzystać z bogatej oferty online dostępnej na stronie internetowej. Ci, którzy nie mogli uczestniczyć w wydarzeniach odbywających się na terenie Muzeum Śląskiego, mogli wziąć udział w quizie na profilu muzeum na Facebooku, który dotyczył najciekawszych muzealnych eksponatów znajdujących się na wystawach stałych, a także zobaczyć wyjątkowe oprowadzanie ścieżką regionalną na platformie Zoom po katowickiej instytucji. Tradycyjnie odbył się kiermasz publikacji Muzeum Śląskiego.
Projekt „Miasto w procesie” opierał się na trzech cyklach:
Głównym motywem tej edycji Industriady, była zaskakująca swoimi możliwościami technika, dająca okazję do podejrzenia tajemnic fizyki, mechaniki czy optyki i zachwycenia się ich możliwościami.
W Muzeum Śląskim tym razem skupiliśmy się na sposobach wykorzystania światła w pracy muzealników i sztuce. Światło, zarówno naturalne, słoneczne jak i sztuczne, generowane w lampach UV, skanerach i rzutnikach, tematycznie łączyło ze sobą większość pokazów i warsztatów w tym dniu. Dla miłośnikom obcowania z poprzemysłową tradycją odbył się też industrialny spacer z przewodnikiem po Muzeum Śląskim, koncert orkiestry dętej i zniżkowy bilet na wystawy w budynku głównym. Program uzupełniło oglądanie panoramy z dawnej wieży wyciągowej szybu Warszawa II.
Zgodnie z hasłem kolejnej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa „Smaki dziedzictwa” Muzeum Śląskie przygotowało wydarzenia związane z jedzeniem, jego rodzajach i funkcjach na przykładach prac z naszej kolekcji. Można było posłuchać o dawniej popularnych, a dziś zapomnianych kuchennych akcesoriach – od prostych drewnianych przedmiotów, takich jak stępa do rozdrabniania bryłek soli z przełomu XIX i XX wieku czy prasa do wyrobu białego sera z I połowy XX wieku, do urządzeń funkcjonujących w polskich domach jeszcze 50 lat temu, jak popularny syfon na naboje czy elektryczna maszynka do lodów. W trakcie warsztatów rodzinnych dzieci mogły zaprojektować makatkę, kiedyś obowiązkowy element wyposażenia śląskiej kuchni.
Biennale Industrii to interdyscyplinarne wydarzenie, na które składają się projekty artystyczne, koncerty, a także spotkania i działania służące refleksji nad stanem kultury i społeczeństwa, w którym dziedzictwo przemysłowe odegrało i odgrywa nadal ważną rolę.
W trakcie tej edycji Biennale Industrii w odnosiliśmy się do własnego dziedzictwa związanego z miejscem, w którym powstała nowoczesna siedziba Muzeum Śląskiego. Aby przybliżyć historię przekształcenia kopalni węgla kamiennego w kopalnię kultury, przygotowaliśmy wystawę planszową ukazującą przeobrażenie terenu KWK „Katowice” i pracę górników, a dla zgłębienia kwestii związanych z obiektami przemysłowymi opracowaliśmy wystawę online prezentującą wybrane zabytki wielkogabarytowe ze zbiorów naszej instytucji. Ta edycja to również premierowa prezentacja projektu powstałego w ramach programu rezydencji artystycznych „Performatywny Magazyn”, panel dyskusyjny poświęcony naszemu regionowi, a także czytanie jednoaktówki wyłonionej w konkursie inspirowanym łaźnią Gwarek. Ponadto odbyły się koncerty muzyki alternatywnej takich zespołów jak Wishlake, Tomasz Mreńca czy Jan Nowak
W czerwcu odbył się finał wspólnego „Projektu Dźwiękowo-Fotograficznego Bogucice-Zawodzie” wraz z Fundacją TIFF Collective oraz MDK Bogucice-Zawodzie. Projekt składał się z dwóch etapów.
Zakładanym efektem projektu było poznanie społeczności lokalnej, historii i osób związanych z Bogucicami i Zawodziem oraz stworzenie wspólnej mapy w oparciu o poznane miejsca oraz opowieści. A wszystko zaczęło się od Podwórkowego Zakładu Fotograficznego. Fundacja TIFF Collective w czasie czterech spotkań z mieszkańcami Bogucic i Zawodzia zachęcała do wspólnych zdjęć i dzielenia się historiami. Zakończeniem pierwszego etapu było spotkanie w MDK Bogucice-Zawodzie, gdzie odbył się pokaz z zebranych zdjęć, któremu towarzyszył specjalnie przygotowany podkład muzyczny.
Drugim etapem projektu był cykl 5 spotkań warsztatowych, skupionych na pracy głównie w dzielnicy Bogucice, których efektem było stworzenie wspólnej mapy z trasami zwiedzania, ciekawymi historiami, fotografiami i dźwiękami.
Na zakończenie projektu odbył się finał – wspólne przejście po wypracowanej trasie i spotkanie w Muzeum Śląskim na podsumowaniu i poczęstunku. Mimo wielkiego żaru spacer okazał się bardzo przyjemnym podsumowaniem wielomiesięcznej pracy, okazją do świętowania efektów projektu oraz podzieleniem się z publicznością naszymi wrażeniami.
XIII edycja święta Szlaku Zabytków Techniki – najbardziej industrialnego Szlaku w Polsce, czyli INDUSTRIADY, odbyła się 3 września 2022 roku. Tym razem hasłem przewodnim było „Po szychcie. Czas na fajrant!”.
W programie znalazły się takie wydarzenia jak:
Kolejna edycja Europejskich Dni Dziedzictwa odbyła się w weekend 10-11 września 2022 r. pod hasłem „Połączeni dziedzictwem”. Jak co roku, z tej okazji przygotowano interesującą i zróżnicowaną ofertę.
W programie nie zabrakło m.in. prezentacji mniej znanych wydarzeń i zjawisk z dziejów kopalni Ferdynand (Katowice). Dla zainteresowanych językiem migowym kuratorzy wystawy „Głusza” przygotowali spotkanie o historii Polskiego Języka Migowego i niezwykłej, a mało znanej kulturze Głuchych. Zwrócili oni uwagę na rolę barier komunikacyjnych pomiędzy słyszącą większością a niesłyszącą mniejszością i ich konsekwencjami dla obu grup. Wydarzenie tłumaczone było na Polski Język Migowy i język polski mówiony. W ramach wydarzenia odbyło się również spotkanie pn. „Inspiracje, bodźce i motywy. Co wpływa na artystę?” w przestrzeni Galerii polskiej sztuki nowoczesnej 1800-1945 oraz na wystawie „Poza Edenem. Sztuka współczesna ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach”, które było próbą osadzenia polskiej sztuki w kontekście dziedzictwa regionalnego, ogólnokrajowego oraz europejskiego.
Tegoroczna edycja poświęcona była rzemiosłu, wytworom ludzkich rąk, ale też ich twórcom, projektantom. Czy rzemieślnik to artysta? Czy przedmioty codziennego użytku mogą być dziełami sztuki? Chcieliśmy również wspólnie się zastanowić, kim jest dzisiaj rzemieślnik? Jak powstają jego wyroby, kim jest ich odbiorca?
W ramach „Szychty” odbyły się spotkania i dyskusje na temat dziedzictwa przemysłowego, ich wyzwań i szans, które ze sobą niosą, a także poruszono tematy związane z rzemieślnictwem oraz ekologią i estetyką w rewitalizacji. Ponadto odbyły się warsztaty dla dorosłych z tkania ozdobnej makatki, plecionkarskie oraz z tapicerstwa. W ramach projektu została udostępniona również wystawa „Autoportret rzemieślnika” skomponowana z czterech instalacji autorstwa Bogdana Kosaka. W każdej z nich główną rolę odgrywała ceramika, a jej dopełnieniem były fotografie i wideo. Pozwoliło to na spojrzenie na rzemiosło z trzech perspektyw – pracy, miejsca, dziedzictwa, czyli podstawowych czynników decydujących o trwaniu rzemiosła.
Performatywny Magazyn to program cyklicznie realizowanych rezydencji artystycznych. Ideą Programu jest stworzenie autonomicznej strefy przeznaczonej dla artystów sztuk wizualnych i performatywnych z Polski i zagranicy. Muzeum oferuje przestrzeń do pracy oraz spotkań z odbiorcami Programu, możliwość konsultacji z wykwalifikowanym zespołem i współpracującymi z instytucją ekspertami oraz promocję projektu realizowanego w ramach Rezydencji.
Cykl rezydencji artystycznych ma umożliwić artystom zdobywanie nowych doświadczeń poprzez realizację projektów twórczo reinterpretujących zaproponowany przez Muzeum temat. Hasłem tej edycji był „Dialog w czasach pandemii”.
Instalacja artystyczna Small Talk Pandemic Cafe / Kawiarnia niemożliwa to iluzja spełnienia izolacyjnej fantazji o zwykłym spotkaniu przy kawie lub herbacie. Na stolikach w spreparowanej kawiarni – ceramiczne kubki-rzeźby. „Niemożliwe” do regularnego użytkowania, zniekształcone, pandemicznie naznaczone. Wokoło rozbrzmiewają głosy – pandemiczne newsy, zapytania i wyliczanki – w zmieniającym się rytmie i natężeniu, aż po rozpuszczenie w szumie.
Autorka instalacji: Magdalena Sobolska / kuratorki: Magdalena Niziołek, Agata Picheń-Kowalska
Tematem kolejnej edycji Szychty Kreatywnej był fajrant – przerwa w pracy, czas na odpoczynek, a zatem pora na wczasy. Kolejki do pryszniców, gry i zabawy w świetlicy ośrodka wypoczynkowego, wspólne posiłki w stołówce, krótko mówiąc – letniskowe legendy. Kto jeździł na turnusy wakacyjne, ten wie.
W ramach wakacyjnego odpoczynku zaprosiliśmy do odwiedzenia wystawy „Ostatnie takie lato”, stworzonej w oparciu o zdjęcia Marcina Wojdaka, oraz zobaczenia aranżacji specjalnie zaprojektowanej przez studentki ASP w Krakowie. Przygotowaliśmy wystawę plenerową „Bażant w polu, stonki mniej”, gratkę dla wielbicieli plakatów z kolekcji Muzeum Śląskiego nawiązujących do wakacji, spędzania czasu wolnego oraz dbania o wspólną przestrzeń do wypoczynku.
Oprócz wystaw w programie znalazły się również spacery po ogródkach działkowych oraz warsztaty dla rodzin z dziećmi i dorosłych.
Biennale Industrii to interdyscyplinarne wydarzenie istniejące na mapie Katowic od 2019 roku, którego celem jest refleksja nad stanem dziedzictwa przemysłowego, kultury i społeczeństwa regionu, w którym przemysł odegrał i odgrywa nadal istotną rolę.
Tegoroczną edycję, która jako pierwsza odbywała się również poza terenem Muzeum Śląskiego, dedykowaliśmy artystom, którzy w swojej twórczości inspirują się industrią, przemianami przemysłowymi i klimatem Górnego Śląska.
W programie znalazły się m.in. warsztaty dotyczące gadżetów industrialnych i biżuterii, oprowadzania, spotkanie z Łukaszem Orbitowskim poświęcone muzyce metalowej oraz koncert zespołu Furia.
Szychta MOCNO Kreatywna 2024 była ostatnią z planowanych przez Muzeum Śląskie edycji tego cyklu. Podczas poprzednich Szycht rozmawialiśmy o rzemiośle i rzemieślnikach, przypominaliśmy sobie, jak wyglądały wakacje w dawnych latach, zwiedzaliśmy ogródki działkowe, a tym razem weszliśmy w głąb ziemi!
W programie Szychty Kreatywnej znalazły się m. in. warsztaty, spotkania poświęcone archeologii, geologii, ekologii oraz przemysłowi wydobywczemu, a także oprowadzania kuratorskie oraz oprowadzania po Muzeum Hutnictwa w Chorzowie i Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA w Katowicach.
Podczas wydarzenia, które odbyło się 17 marca 2024 roku, podsumowane zostały dotychczasowe działania w ramach projektu rewitalizacji dawnej łaźni Gwarek, zarówno te będące częścią oferty kulturalnej, jak i te dotyczące prac przy rewitalizacji budynku. Na zakończenie czas umilił nam koncert Big Bandu Śląskiego, który łączy w swej twórczości klasykę z nowoczesnością, jednocześnie podtrzymując najpiękniejsze tradycje polskich bandów jazzowych.
W ramach oferty kulturalnej odbyły się szkolenia:
Zachęcamy do odwiedzenia wystawy online poświęconej eksponatom przemysłowym z kolekcji techniki Muzeum Śląskiego w Katowicach.
Początki idei kolekcji techniki sięgają założenia Muzeum Śląskiego. W momencie powołania instytucji w 1929 roku wśród planowanych przez dyrektora Tadeusza Dobrowolskiego zbiorów znalazł się także dział przemysłu górnośląskiego. Gromadzenie obiektów w zbiorze eksponatów technicznych rozpoczęło się w drugiej połowie 1985 roku. W chwili obecnej zdołano zgromadzić ponad 900 przedmiotów, wyrobów, maszyn i urządzeń związanych z działalnością przemysłu w województwie śląskim oraz rozwiązań technicznych. Całość znajduje się pod opieką Pracowni Historii Przemysłu wchodzącej w skład Działu Historii. Część obiektów wielkogabarytowych pochodzących ze zbioru w przyszłości zostanie przeniesiona do magazynu studyjnego przygotowanego w historycznym budynku łaźni Gwarek. Wśród eksponatów, które będzie można zobaczyć, są m.in. maszyna parowa – tłokowa z huty Baildon w Katowicach, strugarka poprzeczna firmy Zieleniewski czy wiertarka słupowa patent Franklin.
