WOJNY NIGDY DOŚĆ! to kolejna wystawa przygotowana przez Dział Plastyki Nieprofesjonalnej, stanowiąca szczególnie aktualny komentarz do otaczającej nas rzeczywistości. Kuratorki wystawy wyrażają sprzeciw wobec agresji, ukazując prace artystów, którzy odpowiedzieli na przemoc wojenną sztuką. 

W 2022 roku tekst do katalogu Sztuka w coronie puentowałam refleksją o nowej traumie, z którą przychodzi nam się zmierzyć. Od tego czasu na naszych oczach – za pośrednictwem telewizorów i monitorów – zaczęły się rozgrywać nowe dramaty. Co więcej, tak jest nadal, chociaż w natłoku drastycznych scen coraz częściej staramy się wyprzeć te obrazy ze świadomości, tym bardziej że co rusz wybuchają nowe konflikty, są nowi uchodźcy i nowe ofiary. Tymczasem artyści to ludzie o szczególnej wrażliwości, oni zazwyczaj nie odwracają wzroku, gdy dzieje się coś strasznego, niewyobrażalnego i niegodnego gatunku homo sapiens. Dzieło (obraz, grafika, rzeźba) nierzadko staje się pozawerbalnym przekazem o własnych doświadczeniach, innym razem to wyraz solidarności z ofiarami. Manifestacja uczuć i poglądów poprzez akt twórczy to swoiste katharsis, umożliwiające rozładowanie silnych emocji. Postawa taka nie jest obca artystom pochodzącym z różnych kręgów kulturowych i żyjącym w rożnych środowiskach. Tak jest, bez względu na to, w jakim nurcie tworzą. Ta prawidłowość dotyczy również twórców nieprofesjonalnych.

Sonia Wilk

Wojny są bezsprzeczną tragedią, a jednak nieustannie wybuchają i na świecie jest coraz mniej miejsc, które nie płoną. Zwykły człowiek nie rozumie wojen, nie widzi w nich interesu. No bo kto zyskuje na śmierci człowieka i cierpieniu dziecka, na miastach zrównanych z ziemią, na skażeniu ekologicznym, na ruchu uchodźczym, który wywołuje kryzysy ekonomiczne i wzbudza nienawistne nastroje społeczne? Komu w smak telewizory wypełnione obrazami jak z sennych koszmarów, wywołującymi paniczny lęk, że oto za chwilę kolejny kraj może być następnym zaatakowanym, a nasi najbliżsi pójdą na wojnę? Kto zaciera ręce na wieść o światowym niepokoju, o bezgranicznym napięciu, o przyszłości budowanej na niepewności? Dlaczego wybuch wojny ma entuzjastów pokładających w niej nadzieję na lepsze jutro? Gdy ktoś mówi, że wojna jest narzędziem sprawiedliwości i pokoju, trudno nie uznać tego za nieśmieszny żart. Znów szukamy odpowiedzi na pytanie: „po co wojny są na świecie?” i staramy się zrozumieć tę przewlekłą, odnawiającą się chorobę.

Magdalena Łuków vel Broniszewska

„Wojna kiedyś się skończy” – słowa te wypowiedziała ukraińska artystka, podsumowując naszą rozmowę dotyczącą inwazji Rosji na Ukrainę. W tym samym czasie świat obiegła informacja o zaognieniu konfliktu między Izraelem a Palestyną. Nie zdążyliśmy usłyszeć końca jednej dramatycznej opowieści, a już kolejna powoli zaczyna zapisywać się na kartach historii. Dochodzimy do jednej konkluzji – człowiekowi wciąż mało. Nigdy dość władzy, ziemi, pieniędzy. Nigdy dość bólu, cierpienia i śmierci… Wojny nigdy dość!

Na wystawie oddajemy głos tym, którzy są po drugiej stronie barykady. Jest to wynik buntu i niezgody na odwieczną i trwającą do dzisiaj zabawę ludzkim losem. To głos artystów, dla których akt twórczy stał się sposobem na zmaterializowanie wewnętrznego sprzeciwu, wykrzyczenia prosto z serca: „Dość!”.

Katarzyna Kościelny

• Kuratorki wystawy: Sonia Wilk, Magdalena Łuków vel Broniszewska, Katarzyna Kościelny
• 23.02.2024–13.10.2024
• Muzeum Śląskie w Katowicach, ul. T. Dobrowolskiego 1 / poziom -2