Wystawa prezentuje prace dziesięciu brytyjskich artystek nurtu outsider art – artystek, które mimo braku formalnego wykształcenia i braku akceptacji środowiska profesjonalnego artworldu tworzyły i tworzą oryginalne, ekscentryczne i zdumiewające swą formą dzieła. To artystki, dla których sztuka jest jednym z najważniejszych aspektów życia. Dzięki niej wyrażają swój bogaty świat wewnętrzny.
Termin outsider art został ukuty przez zmarłego w 2019 roku angielskiego krytyka i znawcę sztuki Rogera Cardinala, aby przybliżyć koncepcję Jeana Dubuffeta tak zwanej sztuki surowej, tworzonej przez osoby spoza artystycznego świata, często żyjących na marginesie społeczeństwa i będących obok głównego nurtu kultury. Dubuffet twórczość taką nazwał art brut.
Wystawa nieprzypadkowo prezentowana jest w Muzeum Śląskim w Katowicach, gdyż właśnie tutaj znajduje się największa w Polsce kolekcja plastyki nieprofesjonalnej, gromadząca między innymi obiekty z zakresu art brut i outsider art. Równocześnie ekspozycja ta jest dopełnieniem prezentowanej przed rokiem wystawy Pierwiastek żeński skupiającej się na polskich outsiderkach.
Zaprezentowane zostaną prace wykonane w różnorodnych technikach, – będzie to malarstwo, rysunek oraz tkaniny.
Równolegle do katowickiej prezentacji, w Wielkiej Brytanii otwarta została bliźniacza wystawa zatytułowana You’re not alone. Women in art 2025 skupiająca się na tej samej tematyce.
Wystawa wspierana jest przez British Council jako część UK/Poland Season 2025. Jest wynikiem współpracy Muzeum Śląskiego z British Council i BAF Arts Co.
- 19.06.2025 – 26.10.2025
- Muzeum Śląskie w Katowicach / przestrzeń wystaw czasowych na poziomie -2
- Kuratorka: Carol Mound – BAF Arts Co.
- Kuratorka wspierająca: Sonia Wilk
Artystki, których prace zostały zaprezentowane na wystawie:
Mahlia Amatina (ur. 1984, Reading, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Reading)
Artystka zaczęła tworzyć tuż przed zdiagnozowaniem u niej autyzmu w 2015 roku. Jej twórczość koncentruje się wokół tematów neuroatypowości, a w swoich pracach wykorzystuje różne kanały sensoryczne, by przybliżyć życie osób w spektrum autyzmu. Tworzy immersyjne, interaktywne instalacje, abstrakcyjne obrazy w technikach mieszanych oraz sztukę cyfrową. Prowadziła rezydencje artystyczne, a jej prace były prezentowane zarówno w galeriach sztuki, jak i w przestrzeni publicznej. Dąży do tego, by sztuka była dostępna dla szerszej i bardziej zróżnicowanej publiczności.
Kate Bradbury (ur. 1961, Ibadan, Nigeria, mieszka i pracuje w Londynie)
Jej twórczość jest bardzo różnorodna: od szczegółowych rysunków tuszem o długości ponad metra po wirujące rzeźby wykonane ze znajdywanych przedmiotów, a styl jej prac nieustannie się zmienia. Zbiera odpady przemysłowe i domowe, które przechowuje w odpowiednich pudełkach w swoim domu – aż przyjdzie właściwy moment, by je wykorzystać. Twórczość Bradbury przechodzi różne fazy – czasem skupia się na postaciach i bohaterach, a czasem na bardziej abstrakcyjnych formach. Każde dzieło opowiada historię wydobytą z jej wyobraźni. Uczy się metodą prób i błędów, eksperymentując i obserwując, jak pracują inni. Tworzy intuicyjnie, dniem i nocą, zatracając się w akcie twórczym.
Ann Churchill (ur. 1944, Oksford, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Bath)
Działalność artystki obejmuje rysunek, malarstwo i tkaninę. Postrzega swoją twórczość jako proces medytacyjny wspierający jej wewnętrzną, duchową podróż. W latach 60. codziennie wykonywała automatyczne, czarno-białe rysunki. W latach 70. zaczęła intensywnie wykorzystywać kolorowe tusze, tworząc na papierze wirujące, przeplatające się linie i formy. Jej najnowsze prace ukazują świat natury w połączeniu z wymyślonymi pejzażami i symboliką sakralną. Prace te powstają bez wcześniejszego planu, rozwijają się automatycznie dzięki subtelnej współpracy ręki z podświadomością.
Yvonne Mabs Francis (1945–2025, Oksford, Wielka Brytania, mieszkała i pracowała w Bicester)
Studiowała sztuki piękne w Slade School of Fine Art w latach 60. Rok po ukończeniu przez nią szkoły zmarł jej ukochany ojciec i wtedy zaczęły się epizody psychotyczne. Po tym traumatycznym doświadczeniu zajęła się projektowaniem, szyciem i sprzedażą ubrań pod marką MABS. Po jedenastu latach wróciła do malarstwa. W 2000 roku postanowiła, że potrzebuje tematu swoich obrazów. Dopiero wtedy pomyślała o swoim cierpieniu w czasie załamania i o tym, jak ludzie – nawet lekarze – niewiele wiedzą o tego typu doświadczeniu. Chciała stworzyć obrazy, które zatrzymają widza i zmuszą do przeczytania tekstu – integralnej części jej pracy. Dzieła wystawione na wystawie należą do serii ośmiu prac.
Sarah Jane Hender (ur. 1972, Dorset, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Bournemouth)
W swojej twórczości czerpie z osobistych doświadczeń. Jej fascynacja ludzką sylwetką wynika z wczesnej obsesji na punkcie autoportretów i fetyszyzacji ciała i twarzy. Ostatnio zainteresowała się przedstawieniami androginii oraz rozmywania tożsamości płciowej.
Przez wiele lat mieszkała w Londynie, gdzie była częścią kolektywu artystycznego przekształcającego opuszczone budynki w studia i przestrzenie wystawowe. W tym czasie zajmowała się modą lo-fi oraz wykonywała performatywne interwencje w przestrzeni publicznej. Eksperymentuje z różnymi materiałami – od ręcznie szytych ubrań po miękkie rzeźby pokryte gliną. Tworzy również video.
Delaine Le Bas (ur. 1965, Worthing, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Worthing)
Brytyjska artystka, której twórczość porusza tematy narodowości, ziemi, przynależności i płciowości. Realizuje się w różnorodnych technikach: tkaninie, filmie, performansie, fotografii i rzeźbie. Jej sztuka odzwierciedla doświadczenia związane z dorastaniem w społeczności romskiej oraz historię kulturową i mitologię Romów. „Staram się wyrażać siebie na różne sposoby” – mówi. „Chcę pokazać ludziom, jak to jest być ‘innym’ i gdzie jest nasze miejsce, gdy nie należymy do żadnej społeczności. Opis wizualny ma dla mnie zupełnie inne znaczenie niż słowa i silniej rezonuje z odbiorcami.”
Kim Noble (ur. 1960, Londyn, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Londynie)
Artystka, która zmaga się z dysocjacyjnym zaburzeniem tożsamości (DID). DID to kreatywny sposób radzenia sobie z niewyobrażalnym bólem – główna osobowość dzieli się na kilka części, z barierą amnezji pomiędzy nimi. Od 14. roku życia wielokrotnie przebywała w szpitalach psychiatrycznych. Pomimo braku formalnego wykształcenia artystycznego, Kim i jej alter ego, po krótkim czasie spędzonym w 2004 roku ze studentką arteterapii, zaczęły interesować się malarstwem. . Obecnie 13 różnych artystów, reprezentujących różne osobowości Kim, tworzy w odmiennych stylach, kolorach i tematach – wielu z nich nie jest świadomych, że dzielą jedno ciało.
Elinor Rowlands (ur. 1984, Luksemburg, mieszka i pracuje w Londynie)
Twórczyni interdyscyplinarna, łącząca elementy sztuki dźwiękowej, kompozycji, rysunku, malarstwa i wideo. Jako doktorantka na Nottingham Trent University w Centrum Badań Artystycznych (ARC), prowadzi badania nad stimmingiem autystycznym (powtarzalnym zachowaniem pomagającym regulować emocje) jako metodologią artystyczną. Tworząc, kreuje oniryczne światy inspirowane rytuałem, magią i perspektywą transfeministyczną. Jako osoba autystyczna i z ADHD oraz synestezją, Rowlands wyraża swoją unikalną perspektywę poprzez akt twórczy.
Patricia Shrigley (ur. 1960, Liverpool, Wielka Brytania, mieszka i pracuje w Londynie)
Artystka neuroatypowa, która w swojej sztuce konfrontuje się z dyskryminacją i stereotypami rozpowszechnianymi przez polityków i media. Wykorzystuje lisy i gołębie, by ujawnić panujące w Wielkiej Brytanii uprzedzenia klasowe – lisy symbolizują tzw. „dziką” młodzież, natomiast gołębie wiązane są z negatywnym wizerunkiem ubogich jako „rozmnażających się dla zasiłków”. Poprzez swoją twórczość krytykuje te odczłowieczające etykiety i podkreśla odporność oraz godność.
Kwaga Sillingi (ur. 1991, Londyn, mieszka i pracuje w Londynie)
Malarka łącząca kolaże z papieru z akrylem, tworząca odważne, wielkoformatowe obrazy. Od 2018 roku związana jest ze studiem ActionSpace w Studio Voltaire. W swojej twórczości nieustannie eksploruje gęsto nakładające się kombinacje kolorystyczne i układy okrągłych form. Często pracuje nad czterema obrazami jednocześnie, stosując własny systematyczny proces twórczy – początkowo układa wstępnie pomalowane kółka w uporządkowane wzory, które stanowią warstwę bazową, a następnie kolejne warstwy farby. Każda warstwa malowana jest innym podejściem. Z czasem wzory przechodzą od ścisłych do luźniejszych, ukośnych form z grubymi, ekspresyjnymi pętlami farby.