Dzieła od razu rozpoznawalne i mniej znane, z kolekcji malarstwa i rzeźby Muzeum Śląskiego w Katowicach, składają się na arcyciekawą panoramę zjawisk estetycznych doby wczesnej i dojrzałej nowoczesności. Jej początek stanowią pierwsze dekady XIX wieku, naznaczone efektami rewolucji francuskiej oraz uprzemysłowienia i urbanizacji. Koniec zaś to dynamiczne lata wielkich modernizacji, stłumionych wybuchem drugiej wojny światowej.

Narrację ekspozycji tworzą następujące po sobie, dopełniające się wzajemnie lub kontrastujące zagadnienia, scharakteryzowane w kompendiach wiedzy lub sformułowane na potrzeby projektu, takie jak: klasycyzm, romantyzm, realizm, impresjonizm, symbolizm, młodopolska nastrojowość, etnofilia (ludomania) i ekspresyjność, École de Paris, awangardyzm, tradycjonalizm, koloryzm, art déco, katastrofizm. Zamierzonym odstępstwem od chronologii jest usytuowanie wobec siebie – w dialogu – prac reprezentujących historyzm i secesję, tak by skłonić gości wystawy do rozważań o tożsamości kręgów kulturowych Europy Środkowej.

Za istotne uznano także przybliżenie geografii polskiego życia artystycznego w okresie zaborów i w epoce Drugiej Rzeczypospolitej. Dobór prac ma zatem ukazać rezultaty aktywności wychowanków i przedstawicieli różnych ośrodków twórczych: Paryża, Monachium i Wiednia, a zarazem Krakowa, Warszawy, Poznania, Łodzi, Wilna, Lwowa i Katowic.

Na ile dziedzictwo to pozostało nowoczesne? Co faktycznie stanowi o nowoczesności i jak bardzo determinują ją czas, miejsce, uwarunkowania historyczne?

Labirynt galerii niech będzie jak gabinet luster, w których odbija się egzystencja kilku poprzednich pokoleń. A ponadto nas samych – choćby to, na jakie sposoby obcujemy z prezentowanymi dziełami, na jaką wrażliwość i uważność stać nas dzisiaj.

Kurator wystawy: dr Michał Burdziński