Wystawa grafiki ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach, organizowana w ramach Międzynarodowego Triennale Grafiki – Kraków 2009.

W obliczu istniejących wielkich i cennych kolekcji grafiki europejskiej Muzeum Śląskie, restytuowane w 1984 roku, swoje zainteresowania skupiło na tworzeniu kolekcji współczesnej grafiki polskiej po 1945 roku i rejestracji najnowszych dokonań w tej dziedzinie. Wśród licznie zgromadzonych zbiorów grafiki współczesnej w Muzeum znajdują się także nieliczne, często pojedyncze ryciny grafików europejskich takiej miary, jak Albrecht Dürer, Rembrandt Haermensz van Rijn czy Giovanni Battista Piranesi. Zostały pozyskane u progu działalności jako wybrane przykłady charakterystyczne dla danego kraju, szkoły. Zespół liczy 28 rycin 19. autorów, reprezentantów różnych szkół europejskich. Tak mały zbiór rycin autorstwa kilkunastu artystów, niejednolity tematycznie nie stanowi jednorodnej całości. Nierozwijany, jest postrzegany jako zbiór zamknięty. Zawiera ryciny o dużej wartości artystycznej dotąd nigdy nieeksponowane. Wśród nich znajdują się pojedyncze „perełki’, które warto zobaczyć. Taką możliwość stwarza wystawa, którą prezentujemy w ramach współpracy z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Triennale Grafiki w Krakowie. Tytuł wystawy Mistrzowie warsztatu narzucił dobór rycin pod kątem warsztatu grafika. Sam termin grafika kojarzy się przede wszystkim z techniką graficzną, przedstawienie często staje się drugorzędne.

Najstarsza rycina w naszym zbiorze sięga początku XVI wieku, kiedy grafika prężnie rozwijała się w trzech ważnych ośrodkach: w Niemczech, Włoszech i Niderlandach. Jest to sztych miedziorytniczy z 1505 roku autorstwa Albrechta Dürera, któremu Niemcy zawdzięczają największy rozkwit grafiki w tym okresie.

Akcentując rangę warsztatu graficznego dawnych mistrzów rylca, dołączyliśmy do tej prezentacji kilkadziesiąt prac współczesnych grafików polskich z własnych zbiorów. Ich autorami są przedstawiciele różnych środowisk twórczych w kraju, m.in. Eugeniusz Get-Stankiewicz, Jacek Gaj, Witold Skórczewski, Zbylut Grzywacz, Aleksander Rak, których szczegółowy wykaz znajduje się w części katalogowej. Wybór został pokierowany stosowaniem przez nich dawnych technik grafiki warsztatowej, które obecnie często bywają wypierane przez inne formy grafiki cyfrowej. Ich wierność dawnym technikom, wirtuozeria warsztatu, precyzja linii pozwala na zestawienie z dawnymi mistrzami rylca.

Dzieła dawne i współczesne prezentowane na wystawie są wykonane w technice miedziorytu – najstarszej technice, która niegdyś pełniła także funkcję ilustracji książkowej; akwaforcie, której szczyt rozwoju przypadał na XVI wiek, a w XX wieku nastąpił jej wielki renesans; akwatincie zwykle towarzyszącej akwaforcie; suchej igle, stosowanej od XVI wieku jako technika pomocnicza, w XIX wieku zdobywającej pełną samodzielność; mezzotincie – technice coraz rzadziej stosowanej, dającej miękkie, malarskie półtony.

Wystawa, prezentując dzieła grafiki dawnych mistrzów, przybliża ewolucję technik graficznych od XVI po wiek XIX oraz uświadamia ich znajomość i zastosowanie przez współczesnych twórców. Zestawienie dawnego ze współczesnym stwarza wiele możliwości porównawczych, warsztatowych i tematycznych, zwraca także uwagę na popularność dawnych technik, chętnie stosowanych do dziś.

Kuratorzy wystawy: Katarzyna Jarmuł, Henryka Olszewska-Jarema.