„Jura. Kraina bez końca” to kulturowa opowieść o obszarze ujmowanym jako Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Wiele czynników sprawia, że jej granice pozostają umowne, a panoramiczny ogląd jurosfery wiedzie w rozmaitych kierunkach, wznosząc się w długich dziejach ponad podziały administracyjne i epoki. Ten niezwykły krajobraz pełen wapiennych formacji skalnych, wzgórz, dolin i jaskiń, a zarazem tajemniczych ruin zamków i innych osobliwości, już kolejne stulecie oddziałuje na naszą indywidualną i zbiorową wyobraźnię.

Wystawę otwierają mapa terenu oraz oś czasu, która prowadzi punktowo przez miliony lat – od powstania skorupy ziemskiej i pierwszych skał wapiennych, następnie czasy dinozaurów i amonitów, do ery człowieka po dekady współczesne. Wątki geologiczne i paleontologiczne, botaniczne i zoologiczne, archeologiczne i historyczne ukazują ogrom zjawisk dotyczących Jury oraz dokonania badaczy reprezentujących różne dziedziny nauki. Nie brakuje też odniesień do turystyki kwalifikowanej (PTTK) i aktywności harcerskiej (akcja „Zamonit”), do tradycji wspinaczki skałkowej i speleologii. Podejmujemy zarazem refleksję o naszej duchowości, wskazując zarówno na legendy i podania, jak i na życiowe wybory pustelników w świetle wiary.

Centralne miejsce zajmują sztuka, literatura, architektura i projektowanie artystyczne – od połowy XIX wieku po lata najnowsze, od patriotycznych dzieł romantyzmu do aktualnych przejawów świadomego kreowania lokalnej tożsamości. Ekspozycja gromadzi znakomite obrazy, grafiki, fotografie, filmy i formy przestrzenne, ukazuje realizacje oryginalnych domów w stylistyce jurajskiej, ponadto powiązane z wyżyną artefakty z zakresu ceramiki, szkła, tkaniny unikatowej, mody i biżuterii. Udostępnia również starsze utwory z dziedziny poezji, dramatu i muzyki fortepianowej, a także wysoko ocenianą prozę dnia dzisiejszego. Całość ta stanowi panoramę twórczości kilku pokoleń niezliczonych autorów, wartą dyskusji o wielowymiarowości Jury Polskiej.

Pierwszą tak rozległą muzealną prezentację omawianej problematyki uświetnia więcej niż czterysta obiektów pochodzących z kilkudziesięciu instytucji i organizacji oraz ze zbiorów prywatnych. Wszystkie razem skłaniają do odkrywania Jury na nowo – do podejmowania dalszych praktyk artystycznych i, zwłaszcza teraz, do wspólnej ochrony jej bezcennej przyrody.

• 16.10.2025 – 15.03.2026
• Muzeum Śląskie w Katowicach / przestrzeń wystaw czasowych na poziomie -4
• Kurator: dr Michał Burdziński