Cykl rysunków Tadeusza Kantora w kolekcji Muzeum Śląskiego w Katowicach, dokumentującej kierunki rozwoju polskiego teatru, ukazuje idee fundamentalne dla sztuki XX wieku. Twórczość tego wybitnego artysty była ważna dla środowiska scenografów i krytyków, którzy zainicjowali założenie Centrum Scenografii Polskiej – instytucji gromadzącej dzieła prezentujące przełomowe dokonania awangardy XX wieku.

Na ekspozycji przedstawiono cykl rysunków ze zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach oraz obiekty przestrzenne z kolekcji Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka. Zaprezentowano przełomowe osiągnięcia tego wielkiego artysty. Wystawie nadano charakter architektonicznej instalacji, której forma jest efektem interpretacji znaczenia „wnętrza” w kontekście kształtowania i reżyserowania przestrzeni wystawienniczej, a także metaforycznie ujętego zagadnienia pracowni artysty. Można pokusić się o jeszcze szersze rozumienie odnoszące się do wyobraźni twórcy, który w drugiej połowie lat 80. XX wieku podsumował swoje dokonania, szczególnie w takich spektaklach Teatru Cricot 2, jak: Niech sczezną artyści (1984) i Nigdy tu już nie powrócę (1988).

Scenariusz wystawy uwzględnia charakter dzieła totalnego, realizowanego w różnych dziedzinach sztuki, a jednocześnie zachowuje syntetyczną narrację prezentującą ewolucję artystycznych idei Tadeusza Kantora. Wybrane projekty scenograficzne i rysunki są przykładami kompozycji formistycznych, kubistycznych, informelowych, ambalaży, dzieł konceptualnych. Prace przywołują  konteksty historii malarstwa, a szczególnie taszyzmu oraz późniejszych działań happeningowych.

Artystyczną biografię Tadeusza Kantora (ur. w 1915 roku w Wielopolu Skrzyńskim, zm. w 1990 roku w Krakowie) rozpoczynają projekty scenograficzne z 1943 roku, dokumentujące czas tuż po studiach w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wówczas twórca pracował nad koncepcją spektaklu Powrót Odysa, wystawionego w 1944 roku z grupą artystów Podziemnego Teatru Niezależnego. We wnętrzu ekspozycji rysunki z lat 1955–1987 sygnalizują ewolucję artystycznych idei. Szkic kurtyny do spektaklu Cyrk Kazimierza Mikulskiego (1957) wskazuje czas narodzin Teatru Cricot 2. Kolejne projekty i rysunki do spektakli W małym dworku (1961), Nadobnisie i koczkodany (1973), a także paryskiej premiery Szewców (1972) wiążą się z pracą nad przedstawieniami inspirowanymi dramatami Stanisława Ignacego Witkiewicza. Projekty scenograficzne do Balladyny Juliusza Słowackiego, przygotowanej w krakowskim Teatrze Bagatela w 1974 roku, uwidaczniają etap prowadzący artystę do ostatecznej definicji idei „teatru śmierci” zrealizowanej przez Teatr Cricot 2 w spektaklu Umarła klasa (1975). Serię szkiców dokumentujących poszukiwania rozwiązań przestrzennych zamyka szkic ambalażu trumny (1987) – obiektu stale towarzyszącego wyobraźni artysty.

Dzięki możliwości prezentacji rysunków wraz z dziełami przestrzennymi z kolekcji Ośrodka Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka przygotowano ekspozycję ukazującą odkrycia artystyczne Tadeusza Kantora. Wielość tematów dzieł przedstawionych w ciemnej przestrzeni nawiązuje do atmosfery pokoju.

• Kuratorka wystawy: Agnieszka Kołodziej-Adamczuk
• 13.12.2023–07.04.2024
• Muzeum Śląskie w Katowicach, ul. T. Dobrowolskiego 1 / poziom -4