Od 3 czerwca zapraszamy na nową wystawę czasową: „100 × TeArt. Wolność Józefa Szajny”. Wernisaż wystawy odbędzie się 2 czerwca o godz. 18.00.

Dla uczczenia setnej rocznicy urodzin Józefa Szajny Muzeum Śląskie przygotowało retrospektywną wystawę pt. 100 × TeArt. Wolność Józefa Szajny. Tytułowe słowo pochodzi ze zbitki znaczeń: sztuka i teatr. Na ekspozycji zgromadzono STO prac, oddając głos artyście, przedstawiając jego dzieła (projekty scenografii, obrazy, instalacje) i obszernie cytując wypowiedzi. Dla Józefa Szajny pierwotną wartością była wolność, którą dawała mu niczym nieograniczona kreacja. Tworzony przez niego autorski teatr organiczny był trudny w odbiorze, niepokojący, drażniący widza, manifestujący przez formę najważniejsze przesłanie. Sala ekspozycyjna została podzielona na siedem kręgów znaczeniowych. Tematami są doświadczenia obozowe, znaki i metafory charakterystyczne dla twórczości Szajny, teatr paniki i sklejony świat –pojęcia odnoszące się do teatru narracji plastycznej. Wyodrębniono też obszary ilustrujące myśli: Człowiek jest podmiotem, nie przedmiotem świata oraz Przez pracę staję się optymistą . W ostatniej części pt. Teatr jest moją intymnością zawisły wybrane obrazy z ważnego cyklu Epitafia i Apoteozy. Najważniejsza instalacja Reminiscencje została wyeksponowana wraz z cytatem: „Reminiscencje to nie tylko rzecz o pamięci, ale ostrzeżenie przed zagładą i dziś możliwą. To świat wielkiej ciszy, która obrazuje nagle przerwane życie”. Teatr budował Szajna według zasady układów, ciągów obrazów, co jest widoczne w aranżacji. Pola narracji wyznaczają teatralizowane ekspozytory o zróżnicowanej wielkości. Wejście na salę prowadzi przez wyciętą w czarnej ścianie sylwetę – symboliczną pustkę, najbardziej rozpoznawalny znak Szajny. Na rewersach ekspozytorów wyświetlono animację autorstwa Ewy Kucharskiej. Artystka ożywiła w swej pracy fragmenty mrowisk, zdjęć obozowych i sylwet. Wśród drgających obrazów oglądający kroczy w głąb Szajnowej rzeczywistości, rzucając cień ku wyjściu, widząc wybijający się napis: „Mrowiska to my wszyscy, jest nas na świecie coraz więcej bezimiennych, zagubionych, wyobcowanych i małych”. O los człowieka narażonego na opresje Szajna upominał się najgłośniej. Wrażenia dopełnia ekspresyjna, nieregularnie rytmiczna muzyka Aleksandra Lasonia skomponowana do spektaklu Ślady.

Z uwagi na tematykę wystawy oraz prezentowane treści rekomendujemy zwiedzanie dla osób dorosłych lub pod opieką dorosłych.

• Kuratorka: Jolanta Niedoba
• współpraca kuratorska: Łukasz Szajna
• 3.06.2022 – 8.01.2023
• Muzeum Śląskie w Katowicach, ul. T. Dobrowolskiego 1

Józef Szajna urodził się 13 marca 1922 roku w Rzeszowie, zmarł 24 czerwca 2008 roku w Warszawie. Jeden z najwybitniejszych artystów świata teatru i sztuki. Malarz, scenograf, reżyser, teoretyk teatru, twórca autorskich, nowatorskich spektakli. Swoje prace przedstawiał na kilkuset wystawach indywidualnych i zbiorowych niemal na całym świecie. Twórca i dyrektor Centrum Sztuki Studio Teatr‑Galeria w Warszawie. Profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, założyciel i kierownik Podyplomowego Studium Scenografii. Doktor honoris causa kilku uniwersytetów. Uczestnik walki antyfaszystowskiej. Więzień obozów koncentracyjnych: Auschwitz i Buchenwald. Po wojnie studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W latach 1955–1965 w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie prowadził awangardowe działania plastyczne. Powstały wtedy spektakle: Myszy i ludzie J. Steinbecka (1956), Imiona władzy J. Broszkiewicza (1957), Dziady (1962). W 1962 roku współrealizował z Jerzym Grotowskim Akropolis S. Wyspiańskiego w Teatrze 13 Rzędów w Opolu. Tworzył spektakle autorskie: Faust, Replika (1971), Witkacy (1972), Gulgutiera (1973), Dante (1974), Cervantes (1976), Majakowski (1978), Ślady (1992), Szczątki (1995), Déballage (1997). W 2007 roku położył kamień węgielny pod Kopiec Pamięci i Pojednania w Oświęcimiu – Mieście Pokoju.